Bezoekadres

Koninginnelaan 16A
3762 DE Soest

Openingstijden

Maandag t/m vrijdag: 09.00 - 17.00 uur
Zaterdag: op afspraak (alleen dec t/m mrt)

Bezoek alleen mogelijk op afspraak

De saga van Erik de Rode

Door: Linde Heddes

De IJslandse saga van Erik de Rode en de Groenlanders saga vertellen de verhalen rondom de ontdekking van Noord Amerika door de Vikingen. Christopher Columbus staat dan officieel te boek als de (Europese) ontdekker van het Noord-Amerikaanse Continent, maar deze legendes vertellen toch wat anders en dan laten we de inheemse bewoners helemaal buiten beschouwing.

Wie was Erik de Rode

Erik de Rode werd geboren als Erik Thorvaldsson in het zuidwesten van Noorwegen in ca. 950. Zijn vader, Thorvald Asvaldsson wordt verbannen uit Noorwegen omstreeks het jaar 960, na enkele moorden. Samen met zijn gezin reist hij naar IJsland en vestigt zich in het noordwesten, in het hedendaagse Hornstrandir natuurreservaat. Erik groeit hier op tot een brutale en ietwat agressieve man, wat niet heel vreemd is voor deze tijden. Door zijn rode haar en baard krijgt hij de bijnaam Erik de Rode.

Ballingschap

Eenmaal volwassen trouwt Erik met Thjodhlid en begint een eigen boerderij in Haukadalur, iets ten zuiden van Hornstrandir. Erik boert goed, maar in het jaar 982 veroorzaken enkele slaven een aardverschuiving die de boerderij van zijn buurman vernietigd. Een vriend van de buurman, Eyolf, vermoord daarop de slaven van Erik. Als wraak vermoord Erik daarom Eyolf en wordt Erik verbannen uit de vallei.

Erik is niet voor één gat te vangen en verhuist opnieuw. Hij bouwt zijn huis en gaat later terug om ornamentale balken op te halen. Deze balken zijn door zijn vader meegenomen uit Noorwegen en hebben mystieke en sentimentele waarde. Hij had ze achtergelaten bij Thorgest, een andere boer in de omgeving van zijn oude boerderij. Helaas zegt Thorgest dat ze niet gevonden kunnen worden. Erik gelooft dit niet en komt ze terug stelen, in het gevecht dat hierbij ontstaat vermoord Erik, Thorgest en zijn zonen. De gemoederen lopen hoog op en uiteindelijk wordt Erik door de volksvergadering, de Thing, veroordeeld tot 3 jaar verbanning.   

Tijdens zijn ballingschap besluit Erik, die had gehoord over een stuk land verder naar het westen, te kijken of dit land de moeite waard is. Hij voer naar Groenland en vindt in zuid en west Groenland verschillende groene fjorden met vruchtbaar land.

De gereconstrueerde kerk en het langhuis in Qassiarsuk – foto Bjorgvin Hilmarsson

Kolonisatie van Groenland

Na zijn ballingschap keert Erik terug naar IJsland. Erik ziet permanente bewoning van Groenland wel zitten en ronselt in IJsland mensen om mee te gaan. Om mensen over te halen en dit nieuwe land aan te prijzen spreekt hij over het Groene land. Erik is een goede verkoper en uiteindelijk vertrekken 25 schepen richting Groenland, waarvan er slechts 14 aankomen.

Erik de Rode vestigt zich in zuid Groenland, in Brattahlid (tegenwoordig Qassiarsuk) terwijl een deel van de kolonisten doorreist naar het noorden en boerderijen sticht in de omgeving van Nuuk. Brattahlid, de eerste permanente boerderij (de inheemse bevolking woonde niet permanent op 1 plaats) ligt diep in de fjord en daardoor zeer beschut. De eerste Thing (volksvergadering), naar voorbeeld van de IJslandse Thing, werd ook hier georganiseerd.

Leifur Eirikson

Ook over één van de zonen van Erik de Rode, Leifur Eirikson zijn verhalen terug te vinden. Hij reist af naar Noorwegen, bekeerd hier tot het christendom en brengt christelijke missionarissen terug naar Brattahlid in Groenland. Zijn moeder, de vrouw van Erik, Thjorhlid bekeerd zich tot het christendom en voor haar wordt het eerste kerkje van Groenland in Brattahlid gebouwd. Leif hoort van een vriend Bjarni, over een stuk land nog verder naar het westen en besluit dit te verkennen. Hij komt bij verschillende plaatsen en geeft deze namen: Helluland (rotsig land), Markaland (bosland) en uiteindelijk Vinland (weideland), dit is de plaats waar hij besluit te overwinteren. Leif en zijn bemanning verkennen het land en keren in het voorjaar met een boot vol druiven, hout en andere vondsten terug naar Groenland. Onderweg redden ze een groep Noorse schipbreukelingen en als dank mogen ze de buit van het schip houden. Dit leverde Leif zijn bijnaam Leif de Lucky op.

Het standbeeld van Leifur Eirikson in Qassiarsuq

Tegenwoordig

De Europese bewoners van het land zijn in de 15e eeuw vertrokken, maar in zuid IJsland zijn ook vandaag nog de sporen van deze eerste boerderijen te vinden. Van Brattahlid in Groenland zijn funderingen van het oude langhuis en de eerste kerk van Groenland gevonden en vind je tegenwoordig zelfs een reconstructie van beide gebouwen, evenals een standbeeld van Erik de Rode, die je zou kunnen bezoeken tijdens een reis naar zuid Groenland.

Over Linde Heddes
In 2017 ben ik bij IJsland Tours begonnen, net terug en verliefd op het ruige landschap van IJsland en het gemoedelijk groene Færøer. Ik vind het geweldig om dit enthousiasme te gebruiken om ook anderen te laten genieten van deze prachtige bestemmingen.

Alle blogs van Linde